07 mei Circulaire Economie: “Never let a good crisis go to waste”
Een groenere fiscaliteit via een taxshift is belangrijk maar volstaat niet. We moeten op naar de circulaire economie: afval wordt grondstof en levert energie. En die hoeft niet per se van Saoudische miljarden te komen, ook kmo’s kunnen het verschil maken.
Houston, we have a problem. Als we vaststellen dat tussen vandaag en 10 jaar zal de wereldbevolking toenemen met een miljard mensen. Aan ons huidige consumptietempo hebben we tegen dan een stevig deel van de natuurlijke grondstoffen opgesoupeerd: goud (voor smartphones), zilver, zink, lood, Indium (zonnepanelen), Antimoon (batterijen), allemaal uitgeput. Over 35 jaar zijn olie, gas, uranium en koper op. Daarmee komt willens nillens een einde aan een economisch tijdperk van delven, produceren en dumpen.
Nu vervuilen we onze omgeving, zuigen haar leeg en creëren grondstoffenschaarste. Het klinkt pessimistisch. Zeker voor een liberaal die optimisme als morele plicht ziet. Deze ontnuchterende vaststellingen moeten we niet ontkennen of minimaliseren maar aangrijpen om een stevige transitie in te zetten.
En het moment is daar. “Never let a good crisis go to waste”, proclameerde Churchill. De economische crisis en daarmee de stijgende druk op de financiering van onze welvaart heeft het moment gecreëerd waarop fiscale hervormingen onvermijdelijk en nodig zijn.
Iedereen heeft de mond vol van de zogenaamde tax shift, een federale én een Vlaamse taxshift. Vergroening van de fiscaliteit moet daarbij hoog op de agenda komen. Een tax shift die beloont wie welvaart maakt (jobs/werk) en bestraft wie welvaart bedreigt (vervuiling), is daarbij een belangrijke stap naar een duurzame economie.
Maar we moeten de ambitie nog hoger leggen. We moeten de transitie maken naar een ander economisch model: de circulaire economie.
De perceptie dat we moeten kiezen voor: óf jobs creëren, óf ecologisch verantwoord handelen. Het doel is vergroening die de economie doet groeien, een Blue Economy. En voordat u denkt: dromerij en utopie, er zijn al bedrijven die het doen.
Voorbeelden als het Belgische bedrijf Biolectric leren dat het niet enkel Saoudische miljarden hoeven te zijn, maar dat ook KMO’s het verschil kunnen maken. Biolectric bouwt kleinschalige installaties voor mestvergisting bij boeren. Het mestafval, dat vroeger voor veel geld moest afgevoerd worden, produceert nu stroom en natuurlijk gas, verwarmt water, vermijdt vervuilend transport en creëert jobs bij in productie, installatie en onderhoud. Bovendien kan de vergistte mest kunstmest vervangen: afval wordt grondstof en levert energie. Als je weet dat de fosfor voor kunstmest uit mijnen gehaald moet worden, dan wordt de economische en ecologische meerwaarde van dergelijk circulair proces overduidelijk.
Hebben we bovendien zoveel grondstoffen nodig om onze welvaart te creëren? Kunnen we niet dezelfde standaards bereiken met minder impact op milieu? Waarom producten niet als dienst verkopen? Als ik een gat in een muur wil boren wil ik toch vooral dat gat in de muur, niet de boormachine? Heb ik wel een wasmachine nodig? Ik wil toch vooral een aantal wasbeurten tegen de laagste energiekost?
Van Lineair naar Circulair
Het integrale proces van de huidige lineaire economie moeten we herbekijken, zowel vraag- en aanbodzijde, van begin tot einde. Niet alleen de huidige systemen efficiënter, groener en rendabeler maken, maar effectief een omslag in mentaliteit realiseren: Groene taks-shift, producten vervangen door diensten (of combinaties) en productdesign veranderen.
Verhoogde productiviteit en efficiëntie is al een evidentie bij energie; waarom ook niet bij schaarse en dus steeds duurdere grondstoffen? Afval is ook slechts afval, omdat we ervoor kiezen producten te maken die na verloop van tijd afval worden. Ze kunnen ook een nieuwe grondstof zijn. Zoals Walter R. Stahel, geestelijke vader van de circulaire economie het stelt: “We hebben geen afvalprobleem, we hebben een ontwerpprobleem.”
Bovendien is de circulaire economie een potentiële motor van innovatie, die jobs en economische groei zal creëren. Een rapport van McKinsey en de MacArthur Foundation bewees dat de omslag naar een circulaire economie op korte termijn 500.000 jobs en gigantische besparingen op materiaalkosten oplevert. Nieuwe bedrijfsmodellen, eco-design en industriële symbiose kunnen ons op een economisch rendabele manier naar de zero-waste doelstelling en uit de crisis leiden.
Een circulaire economie in Vlaanderen betekent: Een voorbeeld zijn in Europa, jobs creëren in Vlaanderen, de economie vergroenen, onze milieudoelstellingen halen en evolueren naar een Blue Economy waar technologie en innovatie centraal staan.
Tijd dus om de ministers van Economie en innovatie te vragen om proeftuinen rond circulaire economie op te zetten.
Enkel op die manier kunnen we aan de volgende generatie zeggen:
Houston, we have a solution.
Dit artikel verscheen ook in op de opiniepagina van De Tijd.