26 sep Is er genoeg elektriciteit? Gaat deze winter het licht uit?
De elektriciteit die we verbruiken, komt van allerlei bronnen: kerncentrales, gascentrales, zonnepanelen, windmolens, verbranding van afval, biomassa, … Daarnaast importeert België ook elektriciteit vanuit haar buurlanden. Hoogspanningsnetbeheerder Elia zorgt voor het evenwicht tussen wat verbruikt en wat geproduceerd wordt.
Op dit moment liggen heel wat kerncentrales stil. Dat betekent dat we maar op 1 van de 6 gigawatt elektriciteit van kerncentrales kunnen reken. Ons totale verbruik op piekuren, vooral tussen 17u en 20u, is zo’n 13 gigawatt die ongeveer een uur duurt. Vanwaar halen we die 5 gigawatt dan? Extra importeren uit de buurlanden kan maar een stuk van dit tekort opvangen. Zullen we dan delen van het land moeten afkoppelen? Zo ver hoeft het niet te komen.
Een aantal andere elektriciteitscentrales ligt momenteel stil. Niet omdat ze stuk zijn, wel omdat ze aan de huidige elektriciteitsprijs niet rendabel kunnen draaien. Wanneer we meer elektriciteit nodig hebben dan de draaiende centrales kunnen leveren, stijgt de prijs. Een aantal bijkomende centrales kunnen daardoor wel rendabel draaien. Maar niet alle stilliggende centrales kunnen op 1-2-3 opgestart worden. Daarom heeft de overheid bijkomend een mechanisme voorzien, de Strategische Reserve, dat hieraan kan verhelpen. Het werkt als volgt: centrales die buiten de markt vallen, onrendabel zijn dus, kunnen steun krijgen van de overheid om toch beschikbaar te blijven zodat ze ingeschakeld kunnen worden bij een dreigend stroomtekort. Zonder die extra steun zouden die centrales niet vanzelf elektriciteit beginnen produceren.
De centrales die hieronder vallen, zijn vooral gascentrales, zoals die in Vilvoorde en Seraing. Maar dit is ook uitgebreid naar bedrijven die hun vraag kunnen afstemmen op het aanbod. Dit heet vraagsturing. Zo kunnen diepvriesbedrijven bijvoorbeeld hun elektriciteit voor enkele uren afschakelen en de opgevraagde elektriciteit op het net houden voor andere gebruikers. Dat kan geen kwaad aangezien een diepvries met slechts één graad per uur opwarmt zonder elektriciteit. Elia maakt hiervoor afspraken met zulke bedrijven.
In het begin van elk jaar berekent Elia of er voor de komende winter een Strategische Reserve nodig is, en zo ja hoeveel. Voor de winter 2018-2019 werd verwacht dat er 500 MW reserve moest aangehouden worden, ofwel het vermogen van een kleine kerncentrale of grote gascentrale. De minister heeft dan tot 1 september de tijd om dit aan te passen, al naargelang er nog capaciteit bijkomt of wegvalt. Dit jaar besliste minister Marghem, op advies van Energieregulator CREG, om de capaciteit van 500 naar 0 te verlagen en geen Strategische Reserve te voorzien.
Maar sinds eind vorige week weten we dat twee kerncentrales veel later opnieuw in werking zullen treden dan gepland, nauwelijks drie weken nadat de wettelijke deadline voor de bijsturing van de Strategische Reserve is verstreken. De regering moet en kan zich niet achter die juridische deadline verstoppen. Door nu doordacht en krachtdadig op te treden, en minder te zwartepieten, kunnen we met een gerust hart de winter in. De Strategische Reserve inschakelen moeten we gewoon doen.
En beste lezers, duidelijke keuzes, zoals het energiepact, kunnen vermijden dat we blijven afhangen van verouderde centrales.