22 mrt Visietekst Open Vld congres Sterkere democratie, efficiënter land

Sterkere democratie, efficiënter land

De oorlog van Poetin tegen de Oekraïners is de grootste aanval tegen de vrijheid in decennia. Het is een gevecht tegen alles waar wij in België en Europa voor staan. Het is de waanzinnige agressie van een dictator tegen de keuze van een vrij land voor liberalisme en democratie.

De invasie van Oekraïne stelt op scherp voor welke uitdaging het vrije Westen staat. Een nieuwe Koude Oorlog tussen ideologische blokken doemt op aan de horizon. Deze keer niet tussen liberalisme en communisme – die oorlog hebben wij gewonnen. Maar wel tussen de liberale democratie en de illiberale autocratie. De impact daarvan voelen we overal. En als we niets doen, dreigt de situatie nog erger te worden.

Aan de buitengrenzen van Europa worden we geconfronteerd met autoritaire leiders, binnen die grenzen zien we steeds meer problemen met de rechtsstaat in verschillende EU-landen, en zelfs in modeldemocratieën lijkt het ongenoegen almaar te stijgen. De gevestigde orde wordt uitgedaagd en wij worden gedwongen om moeilijke vragen te stellen over onze eigen democratie.

Het is daarom belangrijker dan ooit om de fundamenten van onze vrijheid te versterken. Om de instellingen en structuren die wij lang geleden hebben gecreëerd, te verbeteren. Om elke twijfel weg te nemen dat de liberale democratie het enige systeem is dat vrijheid en welvaart brengt.

Als liberalen zijn wij de grootste verdedigers van deze liberale democratie. En weten wij ook dat zij beschermd en versterkt moet worden. We zijn dan ook de eersten om aan de slag te gaan wanneer het systeem om verbetering vraagt. Enkel zo kunnen we op een geloofwaardige manier ons democratisch model verdedigen en uitdragen.

Een efficiëntere staatsstructuur

De stap naar een betere en efficiëntere staat begint met de staatsstructuur. Niet als een doel, maar als een middel om de burger een bestuur te geven dat beantwoordt aan zijn of haar noden. En dus, is er een staatshervorming nodig. In zowel het federale als het Vlaamse parlement zijn de debatten de voorbije maanden begonnen. Daar werd door talloze experten bevestigd wat al lang duidelijk is: ons land is te complex geworden en het wordt tijd om definitief keuzes te maken over de vorm van onze staat. Het moet gedaan zijn met de traditie om ieder decennium het spook van een volgende staatshervorming te zien opduiken. Onze Belgische federatie dient een definitieve vorm te krijgen om een communautaire rust te realiseren die langer duurt dan tot de eerstvolgende verkiezingen.

Onze partij doet dat op basis van feiten, cijfers, nuance en debat. Dit land heeft geen nood aan marketingcampagnes over confederalisme, ‘2+2’-federalisme of splitsingsretoriek. Dat soort termen wordt vaak gelanceerd in de media maar draagt op geen enkele manier bij aan een échte oplossing. Een complex thema als staatshervorming valt niet te vatten in een rekensom op kleuterniveau. Het is duidelijk dat er concrete vraagstukken zijn om de werking van onze staat op alle niveaus te verbeteren.

Voorbeelden als de pandemie, het energievraagstuk of de gevolgen van de oorlog in Oekraïne leggen een aantal pijnpunten bloot. De bevoegdheidsverdeling is vaak inefficiënt, versnipperd en verlammend. Deze regels mogen niet langer een excuus zijn voor gebrekkige samenwerking. Vrijwillige samenwerking blijft het uitgangspunt, maar de overdaad aan vetomogelijkheden mag er niet voor zorgen dat we niet snel kunnen schakelen als dat nodig is.

Een cruciaal discussiepunt in onze staatsstructuur is de positie van Brussel. Onze Belgische en Europese hoofdstad is een hyperdiverse en meertalige hub waar ook veel Vlamingen iedere dag werken en leven. Maar Brussel is ook een institutioneel kluwen waar alle bevoegdheidsniveaus van ons land overlappen. Hoe we de relatie tussen Vlaanderen en Brussel organiseren is van cruciaal belang voor het dagelijks leven van de Brusselaars en iedereen die de hoofdstad soms bezoekt.

Een nieuwe politiek

Een betere democratie betekent ook politieke vernieuwing. De kloof tussen burger en politiek is geen nieuw fenomeen maar leek de afgelopen jaren wel groter te worden. We moeten het huidige kiessysteem en het proces van de regeringsvorming in vraag durven stellen. Ook tussen verkiezingen in moet de burger gehoord worden, en moeten zijn zorgen tot oplossingen leiden. En na verkiezingen laat een regering best niet te lang op zich wachten, want het wereldrecord regeringsvorming scherper stellen is niet voor herhaling vatbaar. Meer inspraak voor de burger is de boodschap. Liefst van al ten koste van de particratie. De politiek moet zichzélf in vraag stellen.

Politiek dicht bij de burger

Maar een sterkere democratie eindigt niet bij grote verhalen. Onze hervormingen moeten ook de lokale democratie versterken. Daar werden al belangrijke stappen in gezet. Nu moeten we doorgaan. Omdat burgers het meeste vertrouwen hebben in hun lokaal bestuur. En omdat liberalen geloven dat we beleid best zo dicht mogelijk bij de burger voeren. Het is het niveau van de toekomst. Dat niveau versterken we. Met meer bevoegdheden, en meer slagkracht.

De gemeente is het niveau bij uitstek waar burgers hun stem kunnen laten horen op andere manieren dan enkel om de zes jaar in een hokje in de plaatselijke sporthal. Participatieve democratie is bij definitie een sterkere democratie. Geëmancipeerde en geëngageerde burgers moeten mee kunnen beslissen en moeten de overheid kunnen uitdagen in het uitvoeren van taken.

Laat het liberaal vuur branden

De democratische vernieuwing kan enkel gestemd worden door onze volksvertegenwoordigers. Maar wij geven nu al het woord aan jou. Op ons congres ‘sterkere democratie, efficiënter land’ vragen we naar jouw ideeën om het Liberaal Vuur in onze democratie aan te wakkeren. Wij gaan daar dan mee naar het parlement.

Onze oplossingen moeten radicaal en correct zijn. Ze moeten ons land voorbereiden op de toekomst en de constructiefouten uit het verleden ongedaan maken. Ze moeten een voorbeeld zijn voor politici en burgers, ongeacht hun politieke kleur, ongeacht waar ze wonen.

Wij staan op de barricades voor onze democratie, voor onze manier van leven. Wij beschermen de vrijheid, door onze verantwoordelijkheid te nemen. En we doen dat samen met jou. Deel jouw ideeën en geef je mening in de enquête. Kom mee naar ons congres, wakker mee het Liberaal Vuur aan, en houd de toorts van de vrijheid samen met ons hoog, zodat ze de wereld kan verlichten!